Хомаранизм (учение Заменгофа)

PURE PRIVATAJ PENSOJ-2

Suplemento al "Homaranismo" (01.08.2001)

Saluton, karaj amikoj! Здравствуйте, дорогие друзья!
(пока наша рассылка находится на летнем отдыхе, разрешите послать вам
некоторые мои письма на разные форумы эсперантистов. Сегодня это
письма в <akademia-diskuto> - рассылочный список Академии Эсперанто;
прошу извинения у тех, кто не свободно владеет международным языком или
не интересуется затронутыми вопросами)

• Internacia lingvo povas uzi nur internacian alfabeton, sen ajnaj
  supersignoj. Chiaj supersignoj NENIAM estos universalaj, kaj ofte
  transformighas je nekompreneblaj hieroglifoj. La programoj kiel "Chapelilo"
  ne solvas la problemon (ghi estas kvazau multekosta rulsegho por homo, kiu
  mem scipovas iri).
  
  Se chiuj esperantistoj finfine interkonsentus pri komuna kaj simpla
  ortografio surbaze de la Fundamento, tio treege helpus al disvastigho de
  Esperanto.

• Mi jam delonge rimarkis, ke homoj preferas jen "h" jen "x" depende de
  ilia ghenerala rilato pri Esperanto. Se Esperanto estas nur lingvo de iu
  "esperantista popolo" (raumista vidpunkto), tiam ni povas uzi "x".
  Strangajhoj de nia "nacia lingvo" ne tushas "eksterulojn". Se Esperanto
  estas estonta internacia lingvo (finvenkista opinio, al kiu ankau mi
  apartenas), tiam ni devas adapti nin al internaciaj kutimoj.

• >Havi plurajn skribmanierojn law mi estas malpli malhelpa al la
  >disvastigo de esp-o ol sencxesaj senutilaj diskutoj...
  
  Plej vershajne, vi neniam serioze okupighis pri reta disvastigado de
  Esperanto kaj ne scias, kion lingvistoj kaj chiuj aliaj saghaj homoj opinias
  pri tiu tre grava problemo de nia lingvo. Au eble, popularigo de Esperanto
  entute vin ne interesas (kiel chiujn raumistojn).

• Por la tuta mondo litero "x" signifas sonon [ks]. Kaj ni ne povos shanghi
  tion, char internacia kutimo estas parto de tutmonda kulturo. Atribui al "x"
  la rolon de supersigno, kiun ghi neniam havis, kaj nei al "h" la rolon de
  supersigno, kiun ghi havas en la tuta kultura mondo, signifas batali kontrau
  Tutmonda Kulturo.
  
  Unua plej urgha pasho estas akcepti unu komunan ortografion surbaze de
  la "konstitucio" de nia lingvo. Esperi, ke la mondo akceptos lingvon, kiu
  havas plurajn ortografiojn, estas tre naive kaj stulte. La mondo respondos
  al ni: vi unue decidu, kiel vi skribu, kaj nur poste ni konsideros
  Esperanton.

• Scio de chiu lingvo komencighas de alfabeto, sed ni ne interkonsentis ech
  pri ghi. Kiel do ni povos varbi milionojn al Esperanto?
  
  Ni devas esti malfermitaj al la mondo, sen "naciaj strangajhoj". Ni
  devas strebi al tio, ke niaj retpaghoj kaj mesaghoj estu tuj normale
  videblaj kaj legeblaj al chiu persono, sen ia ajn anticipa elshutado kaj
  instalado. Kaj atingi tion eblas nur se ni uzos simplan internacian
  alfabeton. La Fundamento permesas kaj rekomendas tion, do ni chesigu
  auskulti frenezetajn programistojn kun fiks-ideo pri neceso de la
  supersignoj.

• (Al Geraldo Mattos, Prezidento de la Akademio de Esperanto):
  Kara Geraldo, bonvolu noti, ke mi skribas chion _per veraj Esperantaj
  literoj_, char mia ortografio konformas kun Fundamento de Esperanto. Kaj vi,
  bedaurinde, skribas _fusxe_ kaj malleghe. Privata esperantisto rajtas tion,
  prezidento de Akademio - ne.

• Tri vojoj de reta Esperantumado
  
  Ekzistas legho, ke chiu movado degradighas. En chiu movado kun paso de tempo
  aperas pli kaj pli da malsaghuloj, ili komencas batalon kontrau fidelaj
  saghuloj kaj finfine plene perversas la originajn idealojn.
  Zamenhof sciis tion, kaj tial testamentis al ni Fundamenton. Ni devas gardi
  Fundamenton kiel pupilon de nia okulo, char ghi estas sola defendo de
  Esperanto kontrau malsaghuloj.
  
  Se ni skribas Esperante per komputiloj, ni havas tri vojojn por fari tion.
  a) Ni kiom-ajn-koste strebu bildigi la "chapelojn" sur komputila ekrano. Ni
  ja povas fari tion. Sed tio estas erara vojo. Se ni chapeligas tekstojn sur
  nia komputilo, ni ne havas garantion, ke nia korespondanto vidos la
  chapelojn. Do, necesas anticipa interkonsento pri iu komuna legilo. Sekve,
  al unu konvencio (Esperanto) aldonighas ankorau unu konvencio (chapeliga
  programo).
  Chefe, tiamaniere absolute ne eblas veni al neesperantistoj. Kiel skribi
  frazon en Esperanto en, ekzemple, nacilingva forumo? Kiel instrui Esperanton
  al amasoj? Chapeloj ne permesas tion! Do, ni iru al la mondo sen la "karaj
  chapeloj". Ne tro kara prezo pro populareco de Esperanto.
  
  Mi proponas tute rifuzi supersignojn, kiam ni skribas rete. Ni lasu
  supersignojn al nure paperaj eldonajhoj.
  
  b) Ekzistas alia vojo, skribi "x" anstatau la supersigno. Ghi estas
  neakceptebla. Iksoj kontrauas al Fundamento. Se ni permesas "ehxosxangxo",
  tiam ni devas permesi ankau "e^ho^san^go", "eh^os^ang^o", "eh>os>ang>o",
  "eh'os'ang'o", "eh*os*ang*o", ktp. Unuvorte, ni devas senhelpe ekkrii: "ni
  ne kapablas solvi tiun problemon! agu lauplache! anstatauigu la supersignojn
  per kio vi volas!"
  Tia "pluralismo" kauzas diversajn problemojn, ekzemple dum citado de unu
  E-dokumento en alia, ktp. Neniu lingvo toleras tian anarhhion. Kaj
  memkompreneble, la mondo nur ironie rigardos al niaj ekfortoj popularigi
  lingvon kun anarhhisma ortografio.
  Unua kaj sola devo de membroj de Akademio de Esperanto estas gardi
  Fundamenton kontrau atencoj de reformemuloj. Do, tiu akademiano, kiu mem
  malobeas Fundamenton, devas honeste eksighi el la Akademio kaj daurigi sian
  E-agadon kiel privata esperantisto.
  
  c) Ekzistas nur unu akceptebla kaj irenda vojo: sekvado al Fundamenta
  h-ortografio. Akademio de Esperanto povas fini chiujn siajn laborojn, sed se
  antau tio ghi prezentos rekomendon kaj prefere ech postulon, ke chiuj
  retumantaj e-istoj skribu lau "ehhoshangho", tiam sukcesa estonteco de
  Esperanto estos plene garantiita.
  
  Se esperantistoj plu kondutos tiel malsaghe kiel ghis nun, neeviteble aperos
  alia artefarita lingvo, kaj ties pli kapablaj sekvantoj realigos la postulon
  de nia epoko - ekuzon de komuna tuthomara lingvo.

• Uzi chapelojn en la reto ne estas oportune. Ekzemple, se mi skribos kun
  supersignoj en "Shkola Esperanto", kiom da abonantoj ne vidos ghustajn
  literojn?? Skribi kun supersignoj en E-retpaghoj entute estas krimo, char
  tio forpushas eventualajn eksterajn vizitantojn.

• Mi havas nenion kontrau chapelitaj literoj, sed ili ofte kauzas problemojn,
  skribate per komputilo.
  Skribante kun supersignoj per komputilo, vi neniam estas certa, chu chiuj
  vidas viajn leterojn normale. Do, ankau tio estas afero de egoismo kaj
  ghentileco.
  'X' por mi kaj por miliardoj da homoj chiam signifos [ks] pro vortoj
  "sex, index, export, box, fax" kaj aliaj anglo-latinaj vortoj. Uzi 'x' en
  alia funkcio estas vana laboro.

• Antau kelkaj jaroj au jardekoj esperantistoj-programistoj faris grandan
  eraron, proponinte uzi "x" anstatau la supersigno. Ili senpripense semis la
  skismon. Novaj esperantistoj preferas h-sistemon kiel pli kutiman kaj
  naturan. Skribi "Ricxard, Sxell, Auxdi" shajnas por ili malbele. Ech se ni
  interkonsentus uzi iksojn, poste alvenos nova generacio de e-istoj, kiuj
  uzos literon "h". Do, la problemo ne estas solvebla per iksoj.

• Fundamento diras, ke kiam ni ne povas presi chapelojn, oni uzu literon "h"
  lau sistemo: Richard, Shell, Audi. Tio estas perfekta solvo. La bedaurindan
  skismon (pri reta E-ortografio) eblas venki nur surbaze de Fundamento.

• Vortojn kiel "kuracherbo" oni prefere skribu kun streketo: kurac-herbo,
  chas-hundo, flug-haveno... Tiaj vortoj estas maloftaj kaj ne shanghas
  esencon de la afero.

• >Min mirigas ke preskau ^ciuj ret-uzantoj forlasis la ^-sistemon.
  >^Gi estas multe pli facile legebla ol la x- kaj la h-sistemoj...
  
  Ho ne, ghi aspektas malbelege! Okulo stumblas che ^ ^ ^...
  Mi ofte diras tiel: ni vidas surstrate promenantajn homojn kun chapeloj kaj
  sen chapeloj, sed chu vi iam vidis promenantajn chapelojn sen homo sub ili?

• >La aspekto ne gravas, cxar temas nur pri transporto de teksto.
  
  Ne, en internacia lingvo chio devas esti alloga, se ni volas varbi
  milionojn. Unua impreso estas plej grava.

• Ekzistas eldiro, ke "nenio estas tiel longdaura, kiel provizorajho". Ni ne
  forgesu ankau pri poshaj elektronikaj notlibretoj, pejgheroj, telegrafo,
  infanaj ludkubetoj kaj aliaj aferoj, kiuj NENIAM havos chapelojn.
  Ni ne bezonas atendi ian nebulan estonton, char ni jam havas perfektan,
  senpagan, Fundamentan kaj internaciecan solvon, nome:
  1) pure fonetikan ortografion kun chapeloj, uzatan en libroj kaj revuoj;
  2) ortografion kun "h", uzindan en interreto.
  Ambau ortografioj estas absolute egalrajtaj; se ghis nun h-sistemo ne estis
  vaste uzata, tio okazis simple pro manko de komputiloj.

• Ni ne devas tute malzorgi pri ekstera beleco. Se ni volas edzinigi filinon,
  ni zorgu, ke shi havu belajn vestojn, sed ne chifonojn, chu ne? Do,
  h-sistemo estas ghuste tiu laumoda vesto, kiu estas plej akceptebla por
  eventualaj fianchoj; dum x-sistemo estas io tre ekstravaganca, stranga
  "vestajho", kiu povas altiri nur "strangulojn" au ech seks-maniulojn.

• >Kvalito de lingvo ne dependas de gxia ekstera aspekto
  >kaj esperantistoj vane disipas siajn fortojn, se ili strebas
  >ravi la homaron per ekstera sxajno.
  
  Zamenhof pensis ne tiel. Li kreis vere belan lingvon. La sola
  diferenco inter Volapuk kaj Esperanto estas (mal)beleco! Kaj preskau chiuj
  novaj esperantistoj estas ravitaj per beleco de Esperanto. Ni ne subtaksu
  tiun trajton.

• Mi povus imagi interbatalon de fundamentisma principo kontrau la
  internaciisma. Sed chi-demande la fundamentismo kaj internaciismo koincidas;
  kiu povus ekpensi, ke e-istoj komencus batalon kontrau tiuj du bazaj
  principoj samtempe! Neimageble!

• >ne klacxu, cxiu lingvo apartenas cxefe al gxia uzantaro.
  
  Mi pensas, ke nunaj esperantistoj estas nur portempaj gardantoj de la
  heredajho "Esperanto", kaj vera posedanto de la lingvo estas la Homaro (kiu
  ankorau ne scias pri sia havajho).

• Lau mia kompreno, Akademio celas observi, ke la lingvo ne devojighu de
  Fundamento. Fundamento tute ne malhelpas akcepton de novaj vortoj, se ili
  vere estas necesaj. Gravas, ke la skeleton de la lingvo neniu rompu
  perforte. Formoj "ishi", "ri" ktp ne estas simplaj vortoj, ili jam entenas
  regulojn, kiuj kontrauas Fundamenton. Tial, lau mi, ili estas dangheraj kaj
  nepermeseblaj.

• Bertilo Wennergren:
  >Unu el la solvoj de "Bharato" estis diri "Baharato"...
  >Simile mi faris pri "Mbabane" (la chefurbo de Svazilando):
  >mi uzas la Esperantan formon "Mababano". Por "N'djamena"
  >(la chefurbo de Chado) mi uzas "Nighameno".
  >Chu tiuj proponoj prosperos, mi tamen iom dubas.
  
  Necesas skribi: Bharato, Mbabano, Nghameno!
  Lhaso, sed ne Lahaso! Pnompeno, sed ne Ponomopeno! Botsvano, sed ne
  Botosovano! Tbiliso, sed ne Tibiliso!

• Elparoli [Bharato] estas ne pli malfacile, ol elparoli [subhavi].
  La erara formo "Barato" kauzos skismon kaj negative influos disvastighon de
  Esperanton en Hindio.

• Literoj "bh", "dh" estas plej fidela kaj internacie delonge akceptita
  transskribo de la respektivaj sanskritaj sonoj. Tiel faras ne nur angla
  tradicio, sed ankau chiuj aliaj konataj al mi tradicioj (certe, ankau la
  rusa). Rezigni ghin, krachi sur la tradiciojn, facilanime alinomi
  plurjarmilan landegon pro iaj dogmaj konsideroj - estas plena frenezajho.
  
  En Volapuk forestis [r], char "ghi estas malfacila" por chinoj. Batali
  kontrau naturaj, vivantaj nomoj pro fikcia "malfacila elparoleblo" estas
  pura _volapugismo_.

• Hindaj e-istoj elektis por sia lando nomon "Bharato". Bedaurinde,
  enmiksighis europaj "kompetentuloj"... Chu hindoj, chinoj au afrikanoj
  indikas al vi, kiel vi nomu Esperante viajn lokojn??

• Pri neceso estimi Kulturon
  
  Propraj nomoj apartenas al Kulturo, kaj ni ne rajtas nerekoneble kripligi
  ilin. Ni rajtas aldoni finajhon -o, kaj jen chio. Nomoj de landoj, urboj,
  popoloj estas popola richajho. Ili ofte kalkulas jarmilojn. Ni devas estimi
  popolojn. Se ni kripligos karajn por ili nomojn, ili malakceptos Esperanton,
  kaj ni mem multon perdos.
  
  Se en propra nomo estas duobla konsonanto, ghi restu: finno, Mekko, Dakko,
  Bonno.
  
  Se iu nomo komencighas per nekutima son-kombino, tiel restu. Se milionoj
  povas elparoli tiujn nomojn, do ankau esperantistoj povas.
  Diri [Mbabano] ne estas pli malfacile, ol [ko-mbi]. Komenca mb- tuj diras al
  ni, ke temas pri afrika nomo. Ni estimu afrikanojn kaj ne faru el ili
  japanojn.
  Diri [Nghameno] ne estas pli malfacile, ol [so-ngho].
  
  Sagha politiko por esperantistoj estus adaptighi al naciaj kulturoj, ne
  torturi ilin per iu Prokrusta lito. Chiu bato kontrau ili revenos al ni. Ne
  chiuj esperantistoj estas saghaj au bonintencaj. Oni evitu malkompetentajn
  ordonojn, kaj la vivo solvos chiun problemon.

• Chiu pli-malpli klera lingvisto diros, ke toponimoj estas granda
  valorajho, ke kripligi ilin estas krimo antau estintaj kaj estontaj
  generacioj.

• Por bona esperantologo ne sufichas erudicio. Li devas esti ankau filozofo.
  Esperantologo, kiu ne estas iomete filozofo (kaj temas, kompreneble, pri
  ghusta, humana filozofio), neniam estos bona esperantologo. Lia tasko ja
  estas ne nur priskribi la lingvon (kiel okazas kun aliaj, naturaj lingvoj),
  sed ankau preskribi ghian lingvouzon. Sed, por preskribi, li devas havi
  ghustajn ideojn pri tio, kio estas Esperanto kaj por kio ghi estas kreita.
  Li devas esti en chiuj rilatoj kultura homo.

• E-kulturo NE estas aparta kulturo, simila al aliaj kulturoj, kaj ghi NE
  estas alternativo al ili. E-kulturo estas sintezo de chiuj aliaj kulturoj,
  ghi estas ia superkulturo, ech se nun ghi estas en embria stadio.

• Mi persone kredas, ke ghuste la ideala flanko de Esperanto - revo pri
  tutmonda frateco, justeco inter popoloj, felicha futuro ktp estas chefa
  motivo por lerni la internacian lingvon por multaj, multaj homoj.

• La internaj valoroj, kiuj trovighas en Esperanto, ne estas fakte nur
  Esperantaj; ili estas tuthomaraj kaj eternaj. Tiuj belaj ideoj ne povos
  morti, ili vivos ghis ili realighos, kaj ghuste ili estas tio, kio subtenas
  vivon de nia lingvo. Sen ili la lingvo delonge mortus kaj estus forgesita.

• Esperanto estas triobla kreajho. Ghi, tute simile kiel homo, havas korpon,
  animon kaj spiriton. Nu, korpo de Esperanto, memkompreneble, estas la lingvo
  mem. Ghi estas bela, facila, sed ghi ne estas tio, kio allogas homojn lerni
  ghin. Ekzistas ne malmulte da aliaj artefaritaj, pli belaj lingvoj kaj eble
  ech pli facilaj.
  Animo de Esperanto estas tio, kion vi nomas "soft". Ghi estas tuta
  E-literaturo kaj tuta E-movado. Efektive, kompare kun "soft" de aliaj
  kulturoj, la Esperanto estas tre malgranda kaj malforta (Esperanto, simile
  al malgranda infano, havas belan korpeton, sed malmulte da scioj en sia
  kapeto :)). Tial, ech ne ghi allogas homojn lerni Esperanton.
  Chefa motivo estas "spirito" de la lingvo - tio, kion ni ofte nomas la
  "interna ideo". Nur ghi vivigas la lingvon, nur ghi estas garantio de ghia
  plua disvastigho kaj fina venko.

• Homoj de diversaj nacioj, venante en E-movadon, plu apartenas al siaj
  denaskaj lingvo kaj kulturo. Esperanta kulturo ne ekzistas aparte de naciaj
  kulturoj, sed "kreskas sur ili", kiel arbo kreskas sur tero, nutrante sin
  per ghiaj sukoj.

• Naciaj kulturoj estas kolonoj, E-kulturo - tegmento (sed ne ankorau unu plia
  kolono, kiel asertas raumistoj). Jes, dume tiu "tegmento" estas tre maldika
  kaj kun truoj, sed tio jam estas alia problemo.

• Rimarku, ke preskau chiuj E-novuloj estas finvenkistoj. Fakte, chiujn homojn
  eblas dividi je du grupoj: kiuj kredas, ke Esperanto povas ighi vera
  internacia lingvo, kaj kiuj ne kredas. Ghuste el la unua grupo varbighas
  novaj esperantistoj. Se ni rezignos niajn "pracelojn", ni ne povos varbi
  novajn samideanojn.
  Al mi ech estas strange, ke ekzistas e-istoj, kiuj ne kredas je la fina
  venko. Ghi estas tiel same kontraunatura, kiel geedzeco sen amo. :)

• Reformistoj proponas malmunti auton dum ghi veturas. Klare, ke tio
  rezultigos akcidenton. Reformoj ne helpos al Esperanto.
  Kauzojn de malrapida progreso de Esperanto necesas serchi en alia sfero,
  nome ideologia..

• "Utopia" projekto - fari retan Plenan Gramatikon de Esperanto. Dum
  jaroj da retumado esperantistoj verkis milojn da interesegaj mesaghoj kaj
  artikoloj pri diversaj gramatikeroj. Tiuj artikoloj kushas en arkivoj de
  SCE, <akademia-diskuto>, <denask>, <esp-necenzurita> kaj aro da aliaj
  listoj. Praktike, tiuj artikoloj kaj diskutoj jam ne estas legeblaj por
  novaj alighintoj.
  Estus bone kompili plenan indekson de la lingvo (por tio eblas preni
  enhavtabelon de Plena Analiza Gramatiko). De gheneralaj temoj ghis konkretaj
  vortoj. Kaj chiujn valorajn artikolojn, kiuj ghis nun aperis en Interneto,
  disshovi lau la temoj. Tiel eblas kompili verkon, kiu multoble superos la
  menciitan PAG-on. Chiu, kiun interesas tiu au alia konkreta problemo, povus
  rapide trovi, kion skribis pri ghi elstaraj e-istoj.
  Kaj plue konstante plirichigadi tiun retejon. Ghi povus ighi pli ampleksa ol
  ajna nacilingva gramatika lernolibro, char naciaj lingvoj jam estas
  "pretaj", dum nia lingvo estas ankorau konstruata kaj senfine plirichigebla.

• Disdividigho ne estas malbona afero. Fakte, ghi estas tre necesa. Se
  "lumuloj" sin dividos disde "mallumuloj", ili multon povos fari. Kune kun
  "mallumuloj" krei ion ajn ne eblos - estos eterne senrezulta babilado kaj
  interbatalado.

• Batalado estas necesa kiel defendo de Bono. Ekkonsciu ekziston de Malbono.
  Chiu Konstruanto devas esti preta defendi sian konstruajhon kontrau atakoj
  de Hhaoso.
  Neniu atakas esperantismon de ekstere; ghi ne progresas, char interne de ghi
  aktivas negativaj, detruantaj personoj. Oni devas batali kaj venki ilin, kaj
  eble valoras krei apartajn grupojn de "lumuloj".

• Kiam Esperanto jhus naskighis kaj dum Zamenhof estis viva, esperantismo
  estis lumega movado, kiu promesis fari revolucion sur Tero. Ne vane ja
  "mallumuloj" tiel malamis kaj persekutis ghin. Sed poste, iom post iom
  E-movado degeneris. En tio estas nenio mirinda, char tio okazas kun chiu
  movado, religio, partio.
  Sed pri Esperanto ankorau ne chio estas perdita. Objektive, la internacia
  lingvo ja vere faros revolucion. Kaj ghi ne tute perdis sian idean enhavon.
  Multaj e-istoj sentas en sia koro la internan ideon. Mi kredas, ke se
  restintaj "lumaj" e-istoj povos defendi sin kontrau "mallumuloj", E-movado
  povos renaskighi kiel tutmonda revolucia (en bona senco) forto.

• Batali kontrau Malbono ne estas malbone. Ghi estas devo kaj afero de
  honoro. Kiu ne deziras batali kontrau Malbono, tiu estas perfidulo, timulo
  kaj finfine aliancano de Malbono.

• Batalado estas laciga, turmenta, malagrabla afero. Sed
  pro tio ni ne rajtas abomeni bataladon.

• Ni jhuris labori, ni jhuris BATALI
  Por reunuigi l' homaron...
  
  Sub la sankta signo de l' Espero
  Kolektighas pacaj BATALANTOJ...
  
  L.ZAMENHOF

• ...Batali ne signifas uzi malbonajn rimedojn.
  ...Se eblas eviti batalon, do evidente ne temas pri vera Malbono.
  Vera Malbono ne konas indulgon, kaj kun ghi ne eblas interpacighi.

• ...Ni, esperantistoj, chiuj estas tre neperfektaj, sed ni estas
  batalantoj, ni estas soldatoj de Lumo. Ni batalas por plua vivo sur Tero.
  Hhaoso deziras neniigi la homaron. Esperanto helpas interamikigi la
  popolojn, do povas preventi militan katastrofon. Ni chiuj estas herooj. Sed
  estas en niaj vicoj kanajloj, kiuj portas nian uniformon, sed envere estas
  malamikoj. Ili putrigas, senkuraghigas nian armeon. Fakte, dank'al tiuj
  spionoj de Mallumo ni jam delonge ne estas armeo. Jen la problemo de
  E-movado.
  ...Ili konscie servas al Malbono. Ili scias, ke per detruado kaj paralizado
  de E-movado ili faras maksimuman malbonon, kian ili povas fari.

• Se E-movado "plilumighos", tiam ni povos atendi novajn fortajn atakojn de
  ekstere. Tio signifos, ke esperantismo denove ighis progresiva forto,
  danghera por Malbono. Kompreneble, tio ne devas esti kauzo por timi la
  "plilumigon"!
  Chiu heroo havas malamikojn. Kiu ne havas malamikojn, tiu ne estas heroo.
  Tio estas  l e g h o .

• Nun eleksteraj atakoj ech ne estas necesaj. E-movado estas sekto da
  "stranguloj" kaj "hobiuloj". Do, kial ghin ataki? Fakte, nuna senpova,
  ridinda, senidea movado estas tre oportuna por Malbono. Ghi forpushas chiujn
  verajn revantojn pri internacia lingvo, fakte servas kiel timigilo en
  legomghardeno.

• Deziro apartighi de E-parolantaj "mallumuloj" ne estas negativa deziro. Ghi
  estas simila al deziro liberighi de parazitoj, helmintoj, kiuj malsanighas
  la organismon.

• Kaj chio tio ne estas ekstertemaj mesaghoj por <akademia-diskuto>.
  Okupighi pri gramatiko estas grave, sed pli grave konscii por kio estas tiu
  okupigho.

• Esperantismo, kiel chiuj pozitivaj movadoj, celas gardi kaj konservi la
  naturon, homaron, ghian kulturon.
  Unue ni atingu senbatalecon en E-movado. Por tio necesas senmaskigi kaj
  venki kanajlojn, kiuj subfosas nian aferon. Do, denove batalo! Paco ne venos
  antau ol ni venkos.
  En Sovetunio ekzistis du superaj titoloj: Heroo de Batalo kaj Heroo de
  Laboro. Kiu estas pli grava? Ili ambau gravas. Konstrui estas bone, sed
  ankau defendi la konstruajhon estas necese.

• Esperanta lingvo miaopinie estas tre intime ligita kun
  filozofio kaj ech kun metafiziko. Per Esperanto oni pli bone ekkonas
  filozofion, kaj per filozofio oni pli bone ekkonas Esperanton.

• Por mi, Esperanto estas "sankta lingvo de lumuloj". Ne pli, ne malpli.
  Ju pli la homaro "lumighos", des pli ghi shatos Esperanton. Nun ghi estas
  sufiche "malluma", sed ni ne perdu la esperon kaj gardu "lumecon" en niaj
  vicoj.

• Chio estas komplika, sed ghenerale homoj (ne nur en E-mondo) vere
  dividighas. Se ne estus tiel, ne eblus klarigi militojn, krimojn kaj chiujn
  malbonajhojn en la mondo.
  Mi klasifikas homojn jene: "koraj raciuloj", "senkoraj raciuloj", "koraj
  senraciuloj", "senkoraj senraciuloj". "Koraj raciuloj" estas homoj saghaj
  kaj humanaj. Plej elstara ekzemplo estas Zamenhof, kiu (lau mia forta
  konvinko) estis samtempe Geniulo kaj Sanktulo. Chefa malbonajho en la mondo
  okazas pro "senkoraj raciuloj". Ili havas sufiche evoluintan intelekton, sed
  ili ne estas bonkoraj. Ordinare ili kredas nenion nematerian kaj (en
  E-mondo) malestimas Zamenhofon kun lia idealismo, opinias Esperanton nur
  seka instrumento por intershanghi informojn. "Koraj senraciuloj" estas
  bonkoraj, sed ne sufiche saghaj; ili ne kauzas problemojn. Bedaurinde, ili
  ofte kredas al mensogo de "senkoraj raciuloj". "Senkoraj senraciuloj" estas
  sendangheraj, char pro sia malsagheco ili ne kapablas kauzi multan
  malutilon.

• Brazila sperto estas tre utila por tutmonda E-movado. Brazilanoj reunuigis
  esperantismon kun spiritaj aferoj. Tial ilia movado estas aktiva, multnombra
  kaj sencoplena. Jam dum jaroj mi parolas pri neceso "braziligi" tutmondan
  E-movadon.
  Esperanto estas lingvo por Homoj de Futuro, por raciaj religianoj kaj koraj
  scienculoj. Sen idea enhavo ghi estas nur morta shelo kaj ne estas interesa
  por homoj, tial ghi ne progresas en Europo.

• Akademio de Esperanto okupighu pri gramatiko, same kiel medicino
  okupighas pri homa korpo. Sed moderna, klera medicino scias pri ekzisto de
  homa animo, kiu estas multe pli grava, ol korpo.
  Korpa sano ne estas tiel grava por homo, kiel anima sano; kaj lingvaj temoj
  ne tiel gravas por Esperanto, kiel ideaj temoj.
  Se iuj medicinistoj ne evitas temojn pri psikologio, etiko kaj filozofio,
  tio nur pruvas ilian klerecon.

• Nomoj Guatemalo, Ekuadoro kaj Nikaraguo (sen supersigno!) aspektas
  bele. Se por loghantoj de tiuj landoj tiaj nomoj shajnas pli naturaj, do
  tiajn ni ekuzu. Tute ne estas tasko de la Akademio malpermesi taktike
  formojn.
  
  P.S. (Rememoru nian disputadon pri Barato-Bharato!)

• Akcepti kutimajn lando- kaj urbo-nomojn ne estas "oportunismo", ghi estas
  prudenta kompromiso. Kontraue, arbitre shanghi tiujn nomojn pro iuj dogmoj
  estas nenecesa "ekstremismo" kaj "trockismo". :)
  
  Kiuj preferas formojn "Guatemalo, Ekuadoro, Nikaraguo", tiu povas kuraghe
  uzi ilin, ne petante permeson de la Akademio. Tasko de la Akademio de
  Esperanto estas defendi Fundamenton; la akademianoj povas nur esprimi sian
  privatan kaj por neniu devigan opinion, kaj jen chio. Chiuj konkretaj
  detaloj de la lingvo estas decidendaj fare de la ordinaraj esperantistoj.

• >Kion signifas "fajna"?
  
  "Fajna" signifas "konsistanta el maldensa materio".
  Proksimaj sinonimoj - maldika, maldensa, delikata, diafana.
  Ekzemploj de uzado: Fajna Mondo (metafizika termino);
  fajna porcelano; metafore: fajna humuro, fajna aludo.

• "Swami" signifas "spirita instruisto". Ghi estas honora titolo de hindaj
  pensuloj. En rusa lingvo oni same uzas "свами". Tial "su^amio" ("suamio" lau
  h-ortografio) eble estas uzinda ankau en Esperanto. Kaj ne necesas elpensi
  neekzistantajn "regulojn", kiuj "malpermesas" uzadon de "u^" post
  konsonanto.

• Chio, kion akademianoj povas, estas eldiri sian privatan, por neniu devigan
  opinion. Ni ne rajtas atendi de la Akademio definitivajn "solvojn" de
  problemoj, kiuj kushas ekster la Fundamento. Fakte, se la Akademio pretendus
  regi chion en la lingvo, tiam tre facile povus okazi katastrofo por
  Esperanto. Intelekta nivelo de la Akademianoj ne estas multe pli alta, ol
  tiu de "ordinaraj e-istoj" (iam ghi estas ech pli malalta). Do, ekzistas
  reala danghero "oficiale" akcepti malghustajn decidojn, kiuj malhelpegos al
  Esperanto.

• La problemoj estu solvataj per libera lingvouzado de la "esperantista
  popolo". Tasko de la Akademio estas observi, ke tiu lingvouzado ne rompu la
  Fundamenton (chu ne?), jen chio.
  
  Formoj "Bharato", "Nikaraguo" kaj kelkaj aliaj propraj nomoj ne rompas la
  Fundamenton, tial ili ne estas en kompetenteco de la Akademio. Do, la
  akademianoj povas diskuti pri ili nur kiel privataj personoj, sed ne kiel
  iaj "preskribantoj".

• Vorto "virdo" (por traduki "Word") shajnas al mi ne bona. Oni ne rajtas tiel
  kripligi internaciajn terminojn (fakte, propra nomo - nomo de programo). Pli
  bona al mi shajnas formo "u^ordo".

• Kiuj uzas Esperanton por plezuro, tiuj estas simple E-parolantoj. Veraj
  esperantistoj estas ideanoj, homaranoj, homoj de Nova Epoko. Kiam UEA kaj
  gvidantoj de E-movado komprenos tion, Esperanto ricevos fortan
  antauenpushon.

• >esperantisto estas esperantoparolanto kaj esperantoparolanto estas
  >esperantisto.
  
  Formale (lau la Bulonja Deklaracio) jes, sed lauesence ne.
  
  Esperantisto estas Homo, kiu esperas, kiu havas altan, noblan Esperon pri
  Tutmonda Frateco, pri Justeco inter chiuj popoloj kaj pri Amo inter homoj.
  Homo, kiu uzas Esperanton, sed kiu chiupashe detruas tiun altan Esperon, kiu
  atakas bonajn homojn, kiu praktikas insultadon kiel sian shatokupon, kiu
  kontraubatalas progreson kaj neas chion, kio kushas ekster lia limigita
  racio - ne estas Esperantisto. Li ne estas ano de esperantismo, same kiel
  vermo en pomo ne estas parto de la pomo.

• Kiu bone pripensos la demandon - kio estas entuziasmo, tiu vershajne
  konsentos, ke la entuziasmo estas speco de energio, kiu penetras en homon.
  Ghi estas kvazau ia nevidebla fajro. Iam homoj diris: "li plenighis per dia
  volo". Entuziasmo estas iusence "volo de dio", au, pli ghuste, "volo de la
  planedo". Jam multaj elstaraj sciencistoj komprenas, ke planedoj estas vivaj
  estajhoj, kun sia, ne komprenebla por ni, psiko. Fakte, chiuj homoj korpe
  apartenas al Tero kiel fizika planedo, kaj anime - al "psiko" de Tero. Ni
  estas kvazau cheletoj de unu granda organismo. Tero scias, kion ghi bezonas.
  Kaj kiam homo plenighas de ghia volo, tiam li ighas entuziasto. Kial
  aktivuloj de "Greenpeace" estas tiel abnegaciaj, ofte riskas sian vivon en
  batalado kontrau malpurigistoj ktp? Char ili estas homoj, kiuj sentas volon
  de Tero kaj defendas ghin. Ke la homaro unuighu kaj trovu komunan lingvon -
  ankau tio estas volo de Tero. Tial ideaj esperantistoj estis kaj estas
  herooj, dedichantaj al Esperanto siajn vivojn. Sed ekzistas, bedaurinde, tre
  multe da homoj kun korpoj tre krudaj, en kiujn ne povas penetri la fajna
  energio de la planeda psiko. Ili ne sentas la sanktan entuziasmon, ili mokas
  la heroojn kaj vivas por propra plezuro. Tiaj homoj estas renkonteblaj ech
  en E-movado, sed ili ne estas veraj Esperantistoj. Veraj Esperantistoj estas
  chiam entuziastoj (entuziasmuloj).

• >"Esperantisto" estas perfekta sinonimo de "E-parolanto".
  
  Por mi - ne.
  
  Isto = ismano (komunisto = komunismano, ne loghanto en komunisma socio;
  socialisto = socialismano, ne loghanto en socialisma shtato; fashisto =
  adepto de fashismo, ne loghanto en Hitlera Germanio; germanisto = homo,
  profesie okupighanta pri germana lingvo, ne simpla germanparolanto, ktp).
  
  P.S. Kiam oni akceptos mian koncepton de "Esperantisto", tiam por kanajloj
  ne trovighos loko en E-movado.

• Kiu malamas Esperantismon, tiu ne rajtas nomi sin Esperantisto. Esperanto ne
  estas nur lingvo, ghi estas ankau ideo; Esperantisto ne estas simple
  lingvano, sed ankau ideano; se estus alie, do Esperantismo signifus simple
  Esperanto-paroladon au Esperanto-parolemon.

• "Esperantisto" signifas "adepto de esperantismo", kaj "esperantismo" estas
  "kredo, ke komuna lingvo helpos krei pli bonan mondon". Pri tio parolas
  vortoj de la himno "Espero"
  (pri kio estas la "espero"? Chu pri ia planlingvo? Certe, ne! La "espero" de
  esperantistoj estas espero pri pli bona mondo!):
  
  En la mondon venis nova sento...
  ...Sed dissaltos la obstinaj baroj
  Per laboro de la esperantoj...
  
  ("Esperantoj" = "homoj, kiuj esperas" = "esperantistoj").
  
  En tiuj vortoj trovighas tuta esenco de esperantismo. Chu niaj E-insultantoj
  kaj bojantoj subtenas esperantismon? Se ne, do kiaj "Esperantistoj" ili
  estas!?

• Katolikismo, komunismo, esperantismo - chio tio estas diversaj enkorpighoj
  de unu sama ideo - Tutmonda Frateco. Bona katoliko estas preskau tio sama
  kiel bona komunisto. Chiuj vojoj kunighas en homaranismo. Bona katoliko
  estas katoliko-homaranisto, bona komunisto - komunisto-homaranisto.
  Homaranismo signifas amon kaj toleremon. Sed, memkompreneble, multaj
  komunistoj kaj katolikoj estis kaj estas
  malbonaj, kruelaj, tial la kredo, ke katolikismo kaj komunismo estas io
  reciproke kontraua, ne estas senbaza.
  Nun venis tempo por purigi chiujn doktrinojn. En homaranismo ni estos kune,
  samtempe restante che niaj kredoj, naciecoj kaj lingvoj.

• Ekde sia naskigho, Esperanto estis lumega ismo, kaj tial ghi renkontis
  furiozan kontraubatalon de "mallumuloj". Finfine, ili disshirus Esperanton
  je pecetoj. Tiam Zamenhof faris genian movon. Li publike, per la Bulonja
  Deklaracio maskis la lumecon de esperantismon kaj permesis al "mallumuloj"
  partopreni E-movadon kaj nomi sin e-istoj. Tia decido estis tre sagha el
  taktikaj konsideroj, sed ghi ne estis plene sincera, kaj por chiuj ideaj
  zamenhofanoj chiam estis klare, ke homoj, uzantaj Esperanton por persona
  profito au por aliaj ne indaj celoj, ne estas veraj esperantistoj. Post la
  akcepto de Bulonja difino de "esperantisto" la eksteraj atakoj kontrau
  Esperanto  c h e s i s. Esperanto ricevis treege necesan pacon. Tamen, la
  necesa kompromiso kun "mallumuloj" havis ankau tre malbonajn sekvojn. La
  "mallumuloj" komencis elinterne bremsi kaj kontraubatali esperantismon. (Ne
  vane ja Zamenhof klopodis lanchi novan - homaranisman movadon; li vidis, ke
  la E-movado perdis sian komencan "lumecon") Finfine, ili sukcesis plene
  haltigi ghian progreson. Kaj rezulte Esperanto preskau fiaskis atingi sian
  venkon. Chu ghi nun progresos au ne, dependas de tio, chu ni renaskos la
  idean esperantismon au ne. Ne vane la ideo mem pri tio elvokas lavangon da
  insultoj kaj malbenoj.

• Normala stato de homo, che kiu ambau partoj de cerbo estas evoluintaj, estas
  "geniulo" kaj "sanktulo".
  Plimulto da nuntempe vivantaj homoj estas, kompare kun la ideala normo,
  "kretenoj" kaj "kanajloj", char ili ankorau ne estas evoluintaj.
  Precipe malbone, ke iuj malpli evoluintaj estajhoj nomas iujn pli
  evoluintajn "idiotoj" kaj "frenezuloj".

• Senkoraj raciuloj estas duoncerbuloj, dangheraj por la socio.

Por alighi al <akademia-diskuto>, sendu malplenan mesaghon al <akademia-diskuto-subscribe@yahoogroups.com>

PURE PRIVATAJ PENSOJ-1

konkordo@itl.lv