Отправляет email-рассылки с помощью сервиса Sendsay

Интенсивный курс эсперанто

  Все выпуски  

Интенсивный курс эсперанто 17


Служба Рассылок Subscribe.Ru проекта Citycat.Ru

* Внимание! Буква "х" после другой буквы означает, что над этой буквой должна быть крышечка "^".

Урок 9

Лексика

auxdi 'слышать', bati 'бить', bordo 'берег', diversa 'разный', 'различный', jxeti 'бросить', koro 'сердце', kuraci 'лечить', kutimo 'привычка' (kutima 'привычный', 'обычный', kutime 'обычно'), lumi 'светить', maro 'море', miri 'удивиться', movi 'двигать', nagxi 'плыть', nigra 'черный', orelo 'ухо', pasi 'проходить', plena 'полный', rimarki 'заметить', sablo 'песок', sekvi 'следовать' (sekvo 'следствие', 'последствие', 'подражание'), semajno 'неделя', silento 'молчание', 'тишина', somero 'лето', suno 'солнце', sxajni 'казаться' (sxajnigi 'делать вид', 'притворяться', versxajne 'вероятно'), sxipo 'корабль', 'судно', tamen 'однако', 'все-таки', tendo 'палатка' (tendaro 'лагерь'), trinki 'пить', vetero 'погода', vojagxi 'путешествовать'.

Без перевода: sanatorio, turismo, turisto.

Грамматика

9-1. Неопределенные слова образуются от вопросительно-относительных путем отбрасывания начального k: iu 'кто-то', 'некто', 'некий', 'некоторый', 'какой-то'; io 'что-то', 'что-либо', 'что-нибудь'; ia 'какой-то'; ie 'где-то'; ien 'куда-то'; iel 'как-то'; ial 'почему-то'; iam 'когда-то'; iom 'сколько-то', 'несколько', 'некоторое количество', 'немного'; ies 'чей-то'.

9-2. Слова с исходом на -iu употребляются самостоятельно или в качестве определения и могут принимать окончания -j и -n. Соотносительные слова с исходом на -io употребляются самостоятельно, т. е. без существительного, могут принимать окончание -n и не могут принимать окончание -j: Kiu knabo donis al vi tiun ludilon? Tiujn fruktojn, kiujn vi alportis, mi tre sxatas; Neniu scias tiel malmulte, kiel tiu, kiu demandas pri nenio; Kio ne estas en la pensoj, tio ne estas en la okuloj; Neniu homo volas maljunigxi, sed cxiu homo volas longe vivi sur la tero; Malsagxajn pensojn havas cxiu, sed la sagxa homo ilin ne eldiras (W. Busch/Busx); Cxio devas esti komuna inter amikoj (Euxripido); Iu venis; Al vi venis iu ulo; Cxiutage oni ekscias ion novan.

9-3. Причастия страдательного залога образуются с помощью суффиксов -at- (настоящее время), -it- (прошедшее время), -ot- (будущее время) и окончания -a: legata 'читаемый', legita 'прочитанный', legota 'который будет прочитан'. Как и у причастий действительного залога, окончание -a можно заменить на -o или -e: Mono havata estas pli grava, ol mono havita 'Деньги, которые имеешь, важнее, чем те, которые имел'; Mi havas ion dirotan al vi 'Я должен вам кое-что сказать'; nekonatino 'незнакомка'; konatigi 'познакомить'; Sxi amis kaj estis amata 'Она любила и была любимой'; Liaj tagoj estas kalkulitaj 'Дни его сочтены'; Se tio ecx estas malvero, tamen bone elpensita (G. Bruno) 'Если это и неправда, то хорошо придумано'.

9-4. Наречия: preskaux 'почти', tro 'слишком': Inter "preskaux jes"; kaj "jes" trovigxas tuta mondo (A. de Musset/Mjuse) 'Между "почти да" и "да" находится целый мир'; Tio estas tro! 'Это уж слишком!'; Kiu komencas tro frue, finas malfrue.

9-5. Предлоги: trans 'за', 'через', 'по ту сторону'; super 'над'; kontraux 'против', 'о': trans la maro 'за морем'; transformi 'преобразовать', 'превратить', 'трансформировать'; Vi superis vin mem 'Вы превзошли самого себя'; superi la koston 'превысить стоимость'; supersekreta; supermoda; supera kurso de Esperanto 'высшие курсы эсперанто'; Metu super vin cent instruistojn, sed ili estos senfortaj, se vi ne povas mem devigi vin (V. A. Suhxomlinskij); Tiu, kiu ne estas kontraux ni, estas por ni; kontrauxrevolucio; kontrauxatako.

Для выражения различных (локативных, временных, субъектно-объектных) отношений употребляются составные предлоги: ekde, pere de, dank' al, de sur и др.: ekde septembro '(начиная) с сентября'; ekscii pere de amiko 'узнать через (с помощью) друга'; La tempo estas la plej malkara kaj samtempe la plej kara el tio, kion ni havas, cxar dank' al gxi ni ricevas cxion (J. Rainis/Rajnis) 'Время -- это самое дешевое и одновременно самое дорогое из того, что у нас есть, ибо благодаря ему мы получаем все'; De sur alta loko oni vidas malproksimen 'С высокого места видно далеко'; Foriru de antaux miaj okuloj! 'Уйди с моих глаз!'

Словообразование

9-6. Суффикс -ad- образует слова, обозначающие действие; при корнях, которые сами обозначают действие, указывает на его повторность, продолжительность или многократность: afisxado 'афиширование'; planado 'планирование'; centro de informado kaj dokumentado 'центр информации и документации'; veturi 'ехать' -- veturo 'поездка'; veturadi 'ездить' -- veturado 'езда'; resti 'оставаться' -- restado 'пребывание'; Legado -- jen la plej bona lernado (A. S. Pusxkin); ade 'постоянно', 'неуклонно', 'все (время)'; adi 'продолжать'.

9-7. Суффикс -ajx- образует слова, обозначающие конкретный предмет с определенным признаком или свойством, вещь из определенного материала: acxetajxo 'покупка', 'купленная вещь'; hxemiajxo 'химикат'; trinkajxo 'напиток'; ajxo 'вещь', 'предмет'; Por mi ne estas novajxo, ke al vi pli placxas la nova ajxo 'Для меня не новость, что тебе больше нравится эта новая вещь'; Esperantajxo 'то, что относится к эсперанто (литература, символика и т. п.)'; litajxoj 'постельные принадлежности'.

9-8. Приставка eks- означает "бывший": ekscxampiono 'экс-чемпион'; eksmoda 'вышедший из моды'; eksigi 'уволить в отставку', 'исключить'; eksigxi 'уволиться', 'уйти в отставку', 'сложить полномочия'; Eksamiko igxas malamiko 'Бывший друг становится врагом'.

Словоупотребление

9-9. При помощи вопросительного слова kiu спрашивают о чем-то, выбранном из определенного количества; при помощи слова kia спрашивают о свойстве: Kiun gazeton vi legas? -- Mi legas la gazeton "Juna amiko"; Kian gazeton vi legas? -- Interesan; Kiu tago estis hieraux? -- Merkredo; Kia tago? -- Varma.

9-10. Названия месяцев: januaro, februaro, marto, aprilo, majo, junio, julio, auxgusto, septembro, oktobro, novembro, decembro. Перед названиями месяцев артикль не употребляется.

9-11. При обозначении дат употребляются артикль и винительный падеж: Mi venos la sepan (tagon) de marto 'Я приду седьмого марта'; Tio okazis la 13-an de majo. Пример употребления даты в начале письма: la 29-an de decembro 1987.

9-12. 'Если ... то' se ... (do): Se vi faradis, sed ne finis, (do) vi faris nenion 'Если ты делал, но не кончил, то ты не сделал ничего'.

9-13. В разговорной речи вместо gxis (la) revido! иногда употребляются сокращенные формы: gxis la!, gxis re!, gxis!, mi gxisas vin.

Libertempo

--- Kie vi libertempis la pasintan someron?

--- Cxe la Nigra maro, apud Odeso. Mi estis tie fine de julio kaj komence de auxgusto.

--- Cxu en iu ripozdomo?

--- Tute ne. En turista tendaro. Nenie oni povas trovi tiajn belajxojn -- vi jxetas rigardon cxien, kaj cxie estas vidata la senfina lazura maro kaj sxipetoj, movigxantaj trans la horizonton.

--- Cxu la vetero estis bona?

--- Bonega! De eklumo gxis mallumo mi nagxadis. La akvo sxajnis komence malvarmeta, sed iom post iom oni alkutimigxas kaj ecx ne volas elakvigxi. La sablo estas varmega, super la kapo lumas la suno. Mi kusxas sursable kun fermitaj okuloj. Tra la silento estas auxdata en la oreloj nur la maro, kiu batas kontraux la bordon.

--- Kiom da tempo vi pasigis tie?

--- Tri plenajn semajnojn. La tagoj sekvadis unu post la alia, mi forgesadis ilin kalkuli kaj foje mi kun miro rimarkis, ke mia tempo preskaux finigxis. Kion fari! Restis nur acxeti diversajn nigramarajn memorajxojn. Ekde la dek-nauxa de auxgusto mi jam estis en la laborejo. Versxajne, ankaux vi bone ripozis, cxu ne?

--- Ne tro bone.

--- Kial do? Kio okazis al vi?

--- La kuracisto tiam trovis, ke mia koro estas iom malsana. Necesis acxeti vojagxkarton en sanatorion. Tie mi estis bone kuracata, trinkis kuracilojn. Dank' al tio mi, tamen, rapide resanigxis.

--- Sekve, ankaux via somera vojagxo estis sukcesa?

--- Entute jes. Kiel vi vidas, cxio pasis sukcese. Nun mi denove turismas. La venontan sabaton ni eksterurbigxos por rigardi cxevalkuradon. Cxu ankaux vi volus veturi kun ni?

--- Jen bona ideo! Dankon, ke vi diris al mi pri tio! Povas esti, sed dume mi ne scias, cxu mi veturos. Se vendrede ni intervidigxos, do ni priparolos tion. Aux mi sciigos pere de Andreo.

--- Decidite! Nu, fartu bone! Saluton al miaj eksaj kunlaborantoj!

--- Gxis!

Задания

9.1. Что означают следующие слова?

Ekpensi; verdeta; gefiloj; arbaristoj; silentulo; kontrauxulo; cxirkauxmonda; kontrolado; memkontrolo; nepripensita; senmove; supera; malluma; eksedzigxo; informejo; pedagogino; trograndigi; interbatigxi; duonplena; reskribi; alilingva; antauxiri; apudborda; cxiufoje; iufoje; multfoje; kelkfoje; alkutimigi; dekutimigxi; kunvojagxanto; samstratanoj; brosado; okazintajxo; nelogxata; tenilo; malgravajxo; almangxajxo; eksterajxo; enkapigi; peranto; plia; postrestajxo; sunsubiro; surscenigi; cxemaro; tromangxi; transloki; transkapigxi; plenmano; cxirkauxajxo; helpa; helpanta; denove; malplena; neplena; mirinfano; adresanto -- adresato; ekzamenanto -- ekzamenato; rekomendanto -- rekomendato -- rekomendito.

9.2. Переведите сочетания:

dank' al la heroajxo; ekde la infanagxo; informigxi pere de specialisto; pripensi cxiujn "por" kaj "kontraux"; la teatro estas kontraux ni; bati kontraux la tablon; tio estas super miaj fortoj; kuri trans la straton; veturi sur sxipo; grupo da turistoj; respondi post semajno; cxirkaux la tendaro; antaux la vojagxo; sub arbo; apud la bordo; de mateno gxis vespero; en la sekva tago; hundo kun longaj oreloj; bordo ricxa je sablo; li faris tion el amo al sxi; auxdi tra la dormo; per helpo de vortaro; reveni sen acxeti panon; esti ekster si; kompreni cxe la tria fojo; cxe tia vetero; dum mia foresto; okaze de la jubileo; peto de la filo al la patro pri helpo; paroli inter la dentojn.

9.3. Переведите фразы:

Se iu el vi ankoraux ne povas paroli Esperante, do li baldaux povos. Silentu aux diru ion, kio estas pli bona, ol silentado. (N. V. Sxelgunov). Nenia malbono sen ia bono. Vi jam estas ie malproksimege, je miloj da kilometroj de mia urbo. Kaj mi scias, ke mi al vi placxas, kiel iam vi placxis al mi. Ni atendu iomete por fari pli rapide! (F. Bacon/Bekon). Ial mi rememoris vin. Se vi povas, helpu min iel. Oni cxiam forte troigas sian sagxon kaj ies ricxon. Neniam oni povas havi tro multe da amikoj. Mi estis oficvojagxe en Moskvo ekde la 28-a de junio gxis la 18-a de julio kaj venos tien denove la 1-an de aprilo. Neniu estas forgesita kaj nenio estas forgesita (O. F. Berggolc). Dirite -- farite. La komencita laboro gravas pli, ol komencota laborego. La apetito venas dum mangxado (F. Rabelais/Rable). Sonorado al li venas, sed de kie -- li ne komprenas. Foresto de novajxoj estas bona novajxo. Kiam la homo estas plena de vivo, li ne demandas, kial li vivas; li vivas por vivi, cxar la vivo estas diable bona ajxo! (R. Rolland/Rolan). Trovi la kialon de la malbono estas preskaux la samo, kiel trovi kuracilon kontraux gxi (V. G. Belinskij). La tempo estas la plej bona kuracisto (Menandro). Estu lumo! Ni transiru al la afero! Li faris sian lastan translokigxon. Kiu havas orelojn, tiu auxdu! La muroj havas orelojn. Tra unu orelo eniras, tra la alia eliras. La virino amas per la oreloj, la viro -- per la okuloj. La instruisto laboras super la plej grava problemo -- li formas la homon (M. I. Kalinin). Dufoje oni ne vivas, tamen estas multe da tiaj homoj, kiuj ecx unu fojon ne scipovas vivi (P. Rückert/Rjukert). La sano ne estas cxio, sed sen sano cxio estas nenio. El hodiauxo morgaux farigxos historio. Estas homoj, kiuj parolas unu momenton antaux ol ekpensi (J. La Bruyère/Labrjujer). La homo neniam estas tiel felicxa aux malfelicxa, kiel tio sxajnas al li mem (F. La Rochefocauld/Larosxfuko). Se vi ne scias, kion fari, faru nenion. Ne havante, oni petas; ricevinte, forjxetas. Se vi trinkas vinon, pensu pri sekvoj (Firdousi).

9.4. Переведите на эсперанто:

Международный детский лагерь Артек находится на берегу Черного моря. Сюда приезжают дети из различных стран мира. Артек -- это страна детского счастья. Нельзя забыть его вечнозеленые деревья, горячее солнце, синее-синее море, белые корабли у далекого горизонта. Дети бегают, играют в мяч, поют, плавают, лежат под солнцем, занимаются спортом. Вечером обычно смотрят кинофильмы или концерты. Врачи проверяют здоровье ребят. Для тех, кто отдыхает в лагере не летом, имеется школа. Кажется, что время в Артеке проходит очень быстро. Ребята уезжают полные радости. Они подружились и непременно будут писать друг другу.

9.5. Расскажите, как вы провели отпуск или каникулы или составьте диалог по одной из ситуаций: а) вы обмениваетесь со своими товарищами впечатлениями о проведенном отпуске (все ли хотят повторить маршрут? Куда бы вы хотели поехать в следующий отпуск?); б) о самом интересном из вашей поездки вы рассказываете своим друзьям (а раньше с вами происходили какие-нибудь истории во время отпуска?); в) вы впервые отдыхали у моря и обмениваетесь впечатлениями с товарищем, который отдыхает у моря каждый год.

Вы уже заметили, что уровень вашего пассивного владения языком (понимание слов, фраз, текстов) весьма высок. Но уровень активного владения языком (перевод с русского на эсперанто, рассказ, беседа) еще оставляет желать лучшего. И неудивительно: во-первых, это вообще труднее, во-вторых, требует большой практики. Поэтому, используя весь материал, изученный в девяти уроках, повторите все упражнения типа упражнений 9.4 и 9.5. Старайтесь побольше беседовать на изученные темы.

Приложения

Языковая игра "Винительный падеж"

Ведущий берет текст (можно даже изученный) и вычеркивает в нем все окончания -n. Играющим следует восстановить окончание винительного падежа там, где это необходимо.

Общее соглашение
(Заключено в 1973 г. на Всемирном конгрессе миролюбивых сил, Москва)

Всемирный Совет Мира (ВСМ) и Международный комитет Движения эсперантистов за мир во всем мире (МК МЭМ),

исходя из необходимости объединения всех общественных сил, борющихся за мир,

принимая во внимание, что МЭМ объединяет тысячи эсперантистов в разных странах, участвует в главнейших кампаниях, организуемых ВСМ, публикует периодические журналы "Paco" и "Pacaktivulo",

признавая, что объединение двух движений послужит усилению борьбы за мир путем облегчения контактов между сторонниками мира в различных странах, равно как и обмену опытом между ними,

заявляют о своем решении ввести в обычай взаимное сотрудничество, включая осведомление о своей деятельности и достижениях, обмен соответствующей информацией, практику взаимных приглашений на международные конгрессы, конференции и т. д.

ВСМ и МК МЭМ рекомендуют всем национальным, областным и местным комитетам мира и всем национальным секциям, группам и представителям МЭМ взаимные постоянные контакты, имея в виду возможно более широкое использование международного вспомогательного языка эсперанто с целью усиления международных связей и вовлечение эсперантистов в активную работу организаций, занимающихся защитой мира.

Мы просим все организации сторонников мира и все организации МЭМ сообщать нам периодически о своей деятельности.

От ВСМ
Ромеш Чандра
Генеральный секретарь

От МЭМ
Никола Алексиев
Председатель

[М. И. Исаев. Язык эсперанто. М., 1981, с. 63.]

Учебники, словари и полезные ссылки для изучения эсперанто можно найти на сайте www.esperanto.mailru.com

Заочная интернет-школа эсперанто - используется учебник Б. Г. Колкера.

Ведущий рассылки: Андрей eo@nm.ru


http://subscribe.ru/
E-mail: ask@subscribe.ru
Отписаться Рейтингуется SpyLog

В избранное