Отправляет email-рассылки с помощью сервиса Sendsay

Школа Эсперанто

  Все выпуски  

Школа Эсперанто


Информационный Канал Subscribe.Ru

 
Школа Esperanto
Выпуск 94

Saluton, karaj geabonantoj! Vivu rondo familia!

En hodiaua numero:
Demandoj kaj eraroj
Disput-klubo. Proponatas sufiksoj "unt" kaj "ut"
Matematikaj esprimoj en Esperanto
"Demono" de A.S. Pushkin
Kelkaj anekdotoj
Вопросы и ошибки

Dmitry Lashunin:
>> Kaj tiu "spritajho" lau vi pruvas ke Israelo ne estas rasisma, chu?
> Меня заинтересовал оборот "laux vi". Сама по себе фраза довольно понятна -
> "и эта острота, по вашему, доказывает, что..."
> А формально, с точки зрения грамматики? До сих пор видел только полные
> формы, типа "laux via gusto" . Возможна ли редуцированная форма "laux vi"
> или, может быть, в каком-то случае, "laux via"?

Nikolao Grishin:
"Lau via (mia)" - так никогда не говорят, а "lau vi (mi)" говорят, хотя,
пожалуй, полная форма - "lau via (mia) opinio" - с точки зрения ясности
предпочтительнее.
"Lau via opinio" или "lau vi" являются вводными словами, и их следует
отделять запятыми, что в приведенном примере не сделано.



Alaudo:
> Привет!!!
> Вот встретил в PMEG такую фразу:
> "satmangi -> mangi gis oni estas sata."
> Что это ? Опечатка (oni estas sataJ) или что-то другое?

Nikoalo Grishin:
  Нет, oni - это неопределённое местоимение без числа и рода,
поэтому традиционно его используют с единственным числом (хоть по сути,
можно и со множественным). Недоразумение возникает из-за его схожести
с русским "они". Вариант, приведенный в PMEG правилен.

Slavik Ivanov:
  Где-то в разговоре слышал форму oniJ - это был, конечно, стёб, но
прозвучало в том контексте вполне уместно.
  Oni по всей видимости восходит к французскому on: on parle - "говорят".
Французские глаголы с 'on' спрягаются, как если бы это было местоимение 3 л.
ед. числа. Поскольку эсперанто язык автономный, но все ж апостериорный,
скорее всего система заимствована полностью и формально oni - мест-е ед.
числа, но, поскольку оно "безличное", может означать любое неопределенное
число неопределенных индивидов...

Mevo:
  Это даже не стёб, а именно богатство эсперанто. Легко верю, что в определённой
языковой ситуации можно употребить его и во множественном числе, хотя
номинально, оно скорее единственного числа. Однако ещё в Fundamenta Ekzercaro
Заменгоф даёт пример, примиряющий всех: Kiam oni estas richa (au richaj),
oni havas multajn amikojn.
А вот пример оттуда же, где oni - единственного числа:
Oni ne forgesas facile sian unuan amon. Всё-таки речь идёт об оттенках
значений. Практически всегда, однако, oni употребляется с единственным
числом.
  Между прочим (не все встречали), oni легко и свободно может присоединять
и окончание аккузатива: Oni min ne amas, kaj pro tio ankau mi ne amas onin.
Или ещё пример (el tradukota kanto de "Ivasi" "Naturpura oksigen'"): там
есть строчки - Натуральный кислород - это просто объеденье, с ним так
хочется любить, им так хочется дышать...
. В черновом варианте так: Naturpura
oksigen' - estas vera frandajhego, kun ghi onin regas am', spir' farighas vera ben'
.

Al komenco


Disput-klubo

   Основных окончаний глаголов четыре: -as, -is, -os и -us (три времени и
условное наклонение). А суффиксов причастий почему-то только по
три: -ant-, -int-, -ont- и -at-, -it-, -ot-. Очевидно, Заменгоф посчитал
сами собой напрашивающиеся суффиксы -unt- и -ut- бесполезными и не ввел их в
язык. Но потенциально они все же существуют и иногда могут быть
использованы. Например, при переводе предложения "не могу представить
человека, который не любил бы музыку" - mi ne povas imagi homon, ne
shatuntan muzikon
. Или: "он хочет написать книгу, которая читалась бы
всеми" - li volas verki libron legutan de chiuj.
   Приняв суффиксы -unt- и -ut- как реально существующие, можно построить
наглядную схему, на которой представлены глагольные виды. Введем "систему
координат": по горизонтали отложим шкалу времени - справа будет будущее,
слева настоящее; по вертикали отложим шкалу реальности - вверху будет
настоящее время, а внизу условное наклонение (как будущее противоположно
прошлому, так настоящее - то, что есть - противоположно тому, что было бы;
поэтому настоящее время можно также назвать "безусловным наклонением", а
условное наклонение - "условным временем").

    -anta    
-inta -as -onta
  -unta  
  -anta   est-   -anta  
-inta -is -onta -inta -os -onta
  -unta     -unta  
    -anta    
-inta -us -onta
  -unta  

   Получившаяся схема дает полную картину всех сложных форм для обозначения
времени. Если выделить формы соответственно несовершенного и совершенного
вида, то получатся две новые схемы:

         
     
     
             
           
           
         
     
     

совершенный вид

         
     
     
             
           
           
         
     
     

несовершенный вид

   Видно, что совершенный и несовершенный виды представлены равноправно и
симметрично, причем формы совершенного вида ориентированы по шкале
времени, а формы несовершенного вида - по шкале реальности.

Alsendis Nikolao Grishin

Mevo:
   На предоставленные предложения я бы даже не стал возражать.
Во-первых, официализировать их всё-равно будет трудно; во-вторых, они
настолько логичны и "эсперантны", что любой хороший эсперантист поймёт
их даже без предварительного изучения. И наконец в третьих, как это не
прискорбно (рыдайте, пуристы!), они уже используются. Пишущий эти
строки встречал форму с unt минимум 2 раза. Причём, если локализацию второго
раза память (la memoro :-)) не удержала, то первый раз - я встретил подобный
оборот в веcьма читаемом и почитаемом журнале Esperanto.
   В эсперанто очень много лазеек для, вроде бы не оговоренного
правилами, однако понятного и даже очень "острого" в плане передачи
смысла словоупотребления. И это хорошо! Очень важно лишь, чтобы
увлекаясь подобными vortumadoj мы помнили (а лучше - чувствовали), где
и что употреблять. В этом плане у эсперанто, у разных стилей языка свои
законы, которые вряд ли можно преподать, а лишь всосать, если не с
молоком матери - то хотя бы с активной языковой практикой.

Al komenco


Matematikaj esprimoj en Esperanto el kelkaj fontoj

1. "Plena analiza gramatiko de Esperanto" (Kaloczay kaj Waringhien)

Aritmetikaj formuloj
La aritmetikajn formulojn oni legu jene:

  • decimala frakcio:
    0,2 nul komo du;
    3,08 tri komo nul ok.
  • adicio:
    3 + 4 = 7 tri plus kvar faras sep (au: tri kaj kvar estas sep).
  • subtraho:
    10 - 6 = 4 dek minus ses faras kvar (au malpli klare: ses el dek estas kvar).
  • multipliko:
    2 x 6 = 12 duoble ses faras dek du (au: du per ses estas dek du).
  • divido:
    61 : 4 = 15/1 sesdek unu dividite per kvar faras dekkvin, restas unu;
    4 : 2 = 2 duone kvar estas du.
    (La rezultoj de tiuj operacioj estas nomataj respektive: sumo, diferenco, produto, kvociento)
  • frakcio:
    3/7 tri sur (au: super) sep, tri seponoj.
  • potencigo:
    153 - dek kvin en la tria potenco;
    24=16 - la kvara potenco de du estas dek ses;
    levi nombron al la kvina potenco;
  • elradikado: la kvarpotenca radiko de sescent dudek kvin estas kvin.
* * *

Комментарии Н. Гришина
  PAG рекомендует обозначать умножение с помощью per (2 x 6 = 12 du per ses
estas dek du)
- т.е. так, как Колкер обозначает деление.
  Вместо слова subtraho можно использовать maladicio, а вместо divido - malmultipliko.
  Вместо слов sumo (сумма), diferenco (разность), produto (произведение),
kvociento (частное), которые трудно запомнить, можно использовать
adicio-rezulto (rezulto de adicio), maladicio-rezulto, multipliko-rezulto,
malmultipliko-rezulto.

  Для возведения в степень можно использовать слово grade.
Это слово в таком значении упоминается в PAG:
a в степени 0 - nulgrada a, a в степени икс - iksgrada a.
  Тогда можно говорить так:
4 во второй степени - kvar grade du (estas dek ses),
15 в третьей степени - dek kvin grade tri, и т.д.
  Для извлечения корня можно использовать слово malgrade:
квадратный корень из 25 - dudek kvin malgrade du (estas kvin),
кубический корень из 64 - sesdek kvar malgrade tri (estas kvar).

* * *

2. "Plena manlibro pri Esperanta gramatiko" (Bertilo Wennergren)

  • 2 + 2 = 4
    Du kaj du faras kvar. / Du plus du estas kvar.
  • 10 - 3 = 7
    Dek minus tri faras sep.
  • 22 * 6 = 132
    Dudek du multiplikite per ses faras cent tridek du.
    Dudekduoble ses estas cent tridek du.
    Dudek du oble ses egalas al cent tridek du.
  • 7:2 = 3,5
    Sep dividite per du faras tri komo kvin. (Ne uzu punkton anstatau komo che decimaloj. Punkto estas uzata kiel decimala signo nur en kelkaj landoj. Esperanto, same kiel plej multaj landoj kaj lingvoj, uzas decimalan komon.)
  • 46,987
    kvardek ses komo nau ok sep (ne: *...komo naucent okdek sep*)
  • 53 = 125
    Kvin je la tria/kuba potenco faras cent dudek kvin. Kvin potencite per tri estas cent dudek kvin.
  • Radikaj esprimoj estas elparolataj jene:
    La (dua/kvadrata) radiko de dudek kvin estas kvin.
    Dudek kvin radikite per du faras kvin.
    La tria/kuba radiko de ok estas du.

  Egalsignon (=) oni povas elparoli kiel faras au estas au egalas (al), pli-malpli
lauplace. Faras estas uzata en la Fundamento, sed estas au egalas (al) estas
hodiau pli oftaj.

* * *

Комментарии Mevo:
  Persone al mi la sistemo de PMEG tute plachas, pro kio mi konsilus uzi nome ghin.
Chiuj problemoj, kiam ni ne scias "kiel diri" havas la solan fonton - malofta parolado
kaj praktikado Esperanton. Se ni konstante ghin uzus, ni ne dubus, kiamaniere
esprimi tiajn facilajn aferojn. Geamikoj! Parolu, legu, verku Esperante!!! Malkrokodilu!

Al komenco


"Demono"

А.С.Пушкин


Д Е М О Н

В те дни, когда мне были новы
Все впечатленья бытия -
И взоры дев, и шум дубровы,
И ночью пенье соловья, -
Когда возвышенные чувства,
Свобода, слава и любовь
И вдохновенные искусства
Так сильно волновали кровь, -
Часы надежд и наслаждений
Тоской внезапной осеня,
Тогда какой-то злобный гений
Стал тайно навещать меня.
Печальны были наши встречи:
Его улыбка, чудный взгляд,
Его язвительные речи
Вливали в душу хладный яд.
Неистощимой клеветою
Он провиденье искушал;
Он звал прекрасное мечтою;
Он вдохновенье презирал;
Не верил он любви, свободе;
На жизнь насмешливо глядел -
И ничего во всей природе
Благословить он не хотел.


1823


D E M O N O

En tagoj, kiam estis kara
Al mi l' impreso de la est' -
Knabina rid', kaj bru' kverkara,
Kaj nokta najtingala fest', -
Kiam varmegaj sentoj altaj,
Pasia am', libero, glor'
Kaj la inspir' de l' belaj artoj
Ankorau bolis en la kor', -
En tiuj horoj de la ghuo
Venadi kashe apud mi,
Jhetante ombron de enuo,
Komencis iu fi-geni'.
Malgajaj renkontighoj niaj,
Rideto lia, stranga vid'
Kaj liaj vortoj ironiaj
Plenigis min per gala frid'.
Provadis bonon li de Dio
Per nelacigha kalumni';
La belon nomis iluzio;
Inspiron malestimis li;
Kun moko pri la viv' parolis,
Ne kredis li al la liber',
Nek al la amo - kaj ne volis
Li ion beni sur la ter'.


(перевод на эсперанто - N. Grishin)

Al komenco


Kelkaj anekdotoj

   Kruko fanfaronas al Baniko, ke li estas tre fama homo. Baniko nur
ridas. Do Kruko telefonas al la urbestro. "Saluton Marko, kiel vi
fartas?" "Dankon, bone, Kruko", respondas la urbestro, "chu vi deziras
ion specialan?" "Ne", diras Kruko, "iu amiko ne volis kredi, ke vi konas
min. Bone, mi deziras al vi plu bonan tagon. Ghis revido."
   Baniko restas tamen skeptika, do Kruko telefonas al la shtata
prezidento. Tre simila telefona interparolo. Baniko tamen ankorau
pridubas la konatecon de Kruko. Kruko do diras: "Ech la papo konas min.
Ni faru vojaghon al Romo, vi vidos."
   Alveninte en Romon, Kruko diras al Baniko, ke tiu restu sur la placo de
Sankta Marko kaj ke li ja vidos lin poste supre sur balkono kun la papo.
Kruko vere aperas tie kun la papo kaj fiere revenas al Baniko. Tiu estas
iom pala. "Diru, kio okazis?", demandas Kruko. "Nu, kiam vi staris tie
kun la papo, mia najbaro demandis al mi: 'Chu vi hazarde scias, kiu
estas la homo tie supre apud Kruko?' "
   Alsendis Louis Wunsch-Rolshoven

* * *

   Filozofo decidis mendi torton por jubileo de sia edzino. Kaj li elpensis
jenan surskribon (sur la torton): "Vi tute ne maljunighas, vi farighas pli
alloga!". Bone, li venis en la dolchajh-produktejon, kaj diras:
   - Faru por mi torton kun surskribo!
   - Kion skribi?
   - Skribu: "Amata Natali, vi tute ne maljunighas" supre, kaj "vi farighas
pli alloga!" sube. Dankon.
   Venis la solena festo, la edzo surtabligas la torton, malfermas la skatolon,
kaj jen oni vidas la surskribon: "Amata Natali, vi tute ne maljunighas
supre, kaj vi farighas alloga sube!"
   Alsendis Grigorij Arosev

* * *

   LA SAFARO

   Kruko kaj Baniko safaras en Afriko. Subite, leono saltas de malantau
arbo kaj atakas Krukon. Post longa batalado, Kruko tamen sukcesas
liberighi de la bestego kaj ech forkurigi ghin. Liaj vestoj estas tute
shiritaj, li havas sangantajn vundojn chie sur la korpo, li apenau povas
stari.
   "Sed kion vi farachas!?" li kolere kriegas kontrau Baniko. "Kial vi
stulte starachis tie dum tiu leono preskau mortigis min!? Kial vi ne
pafis!?"
   "Sed, Kruko," aplombe respondas Baniko, "vi diris al mi ke tio chi
estas elefantpafilo..."
   Alsendis Rikardo Cash

Al komenco


Jen la tuto!

   Sekvajn du numerojn pro mia okupiteco okaze de la sesio konsistigos partoj el Enkonduka lernolibro pri interlingvistiko. Ni rerenkontighos post du numeroj. Mi tamen plu aktive pretas akcepti kritikon, helpon, nemalhelpon, konsilojn kaj laudojn (:-))))). Ghis!

Kontaktebleco:
mevamevo@yandex.ru (Speciala retadreso por ricevi ajnajn pri-Shkolajn kaj priesperantajn demandojn kaj proponojn)
vesperto@inbox.ru (Mia chefa retadreso; uzu por iuj personaj aferoj)
Aboni la dissendon:
http://subscribe.ru/catalog/job.lang.esplernejo/
Malaboni la dissendon:
http://subscribe.ru/member/unsub?grp=job.lang.esplernejo
Arkivo:
http://subscribe.ru/archive/job.lang.esplernejo/
La lastaj dek numeroj:
 
84 85 86 87 88 89 90 91 92 93
 
Atendu la sekvan numeron post 1-2 semajnoj!
Chiuj viaj kontribuoj, kritikoj, helpoj kaj nemalhelpoj estas bonvenaj!

Chion la plej bonan!

mevamevo@yandex.ru

 

  P.S. Ваш ведущий сегодня сдал свой первый в эту сессию экзамен по ОЗД (организация здравоохранения и социальная медицина. Поздравления (так же как и критика и пожелания) приветствуются по адресу mevamevo@yandex.ru. :-)
  P.S. Via gvidanto hodiau trapasis la unuan en chi sesio ekzamenon pri OSG (organizado de sangardado kaj socia medicino). Viaj gratuloj (same kiel kritikoj kaj deziroj) estas bonvenaj che mevamevo@yandex.ru. :-)



http://subscribe.ru/
E-mail: ask@subscribe.ru
Отписаться
Убрать рекламу

В избранное