Отправляет email-рассылки с помощью сервиса Sendsay

Школа Эсперанто

  Все выпуски  

Школа Эсперанто


Служба Рассылок Subscribe.Ru

Школа ESPERANTO


80

Здравствуйте, дорогие друзья! Saluton, karaj amikoj!


el notlibreto de Esperanto-instruisto

      Употребление причастий пассивного залога

   Выбор времени пассивного причастия зависит от того,
что хочет выразить говорящий. -it- акцентирует внимание
на то, что действие уже выполнено, -at- - на то, что оно
длится в настоящий момент, а -ot- описывает состояние до
начала самого действия.
     La filmo estas rigardita - фильм [уже] просмотрен
     La filmo estas rigardata - фильм просматривается [сейчас]
     La filmo estas rigardota - фильм будет просматриваться
   Если можно добавить выражения iom post iom, plu kaj plu или
ree kaj ree и при этом смысл не меняется, то нужно использовать
-at-: Shi estis (plu kaj plu) amata; la filmo estas [iom post
iom] rigardata jam duan horon.

   Если же по смыслу более подходит слово definitive
(окончательно), то необходимо использовать -it-. La filmo estas
jam rigardita [definitive, ghis la fino].

   С этими, казалось бы, не сильно сложными рассуждениями связана,
на самом деле, большая проблема, возникающаяя при употреблении пассивных
причастий в прошедшем времени (estis rigardata, estis rigardita), насчёт
чего долгое время бушевали споры. Представленное выше словоупотребление
соответствует нормативному и называется itismo (it-ismo), однако
существовали и существуют сторонники at-ismo, стремящиеся употреблять
пассивные причастия по другим правилам. Они считают, что -at- означает
действие, относящееся к моменту, о котором идёт речь, тогда как -it-
означает, что действие предшествовало описываемому моменту. Казалось бы,
это вполне логично, ведь -at- - это причастие настоящего времени, а -it- -
прошедшего. Посмотрите, однако, на неожиданные результаты подобных
рассуждений. Согласно "атистам" следует говорить:
      Zamenhof estis naskata en decembro (вместо нормативного naskita)
      La libro estis achetata hierau (вместо achetita).
   Что же, согласно атистам, означает причастие -it-?
   Zamenhof estis naskita en decembro - в декабре Заменгоф был уже
рождённым на свет, то есть родился он ещё до декабря.
   La libro estis achetita hierau - книга вчера не покупалась, а была уже
куплена, то есть сам момент покупки произошёл не вчера, а ещё раньше.
   От чего же возникает такая проблема? Дело в том, что активное причастие
прошедшего времени -int- всегда означает, что действие завершилось к
какому-то моменту (то есть, выражает одновременно как совершенный вид
глагола, так и предшествование во времени), тогда как пассивное причастие
-it- говорит лишь о завершённости действия и ничего не сообщает нам, когда
оно было завершено - до какого-либо действия, или нет. То есть, на примере:
   Hierau li estis achetinta la varon - вчера он был уже купившим товар
(то есть, купил он его ещё до "вчера");
   Tiam li estis trovinta la veron - он нашёл истину ещё до "того";
       Однако:
   La varo hierau estis achetita - непонятно, когда был куплен товар, именно
вчера или всё же "до вчера";
   Tiam la vero estis trovita - нашли ли истину "тогда" или ещё до "тогда" -
непонятно.
   То есть, налицо некоторая асимметрия между причастиями на -int- и -it-.
Так вот, атисты предлагают устранить эту асимметрию путём употребления
пассивных причастий в точности по аналогии с активными, то есть, чтобы
причастия на -it- означали только лишь действие, завершённое НЕПРЕМЕННО ДО
КАКОГО-ЛИБО действия. Вот и получается, что "Zamenhof estis naskita la 15-an
de decembro
" означает, что факт рождения к 15-му числу уже был полностью
закончен, и самый поздний срок рождения Заменгофа - только 14-е декабря.
   Как видно, эти расуждения не лишены логики, хотя и результаты подобной
логики выглядят странно. Однако единственно правильным будет употребление
пассивных причастий по вышеописанным правилам (то есть, itismo), на счёт
чего Академия эсперанто однозначно высказалась ещё в 1967 году. Поэтому,
например, фраза Mi estis akceptita de li la 3-an de novembro означает, что
я был принят не до третьего числа (как перевёл бы фразу атист), а именно
третьего числа. Та же фраза в устах атиста звучала бы ... estis akceptata...
   Для того, чтобы при использовании причастий на -it- подчеркнуть, идёт ли
речь просто о законченном событии или о том, что событие произошло раньше
чего-либо иного, использутся уточняющие обороты jam longe, antau, nun, poste
и другие. Однако на практике необходимость в них не так уж часта.
  Shi sidighis sur la segon, kiu antau momento estis donita al shi - она
села на стул, который мгновение назад был ей подан. Без antau momento мы бы
должны были полагать, что посадка и подача были более-менее одновременными,
тогда как antau momento ясно показывает, что подача стула предшествовала
посадке.
   И последнее. Не думайте, что atismo чем-то лучше, чем itismo. Попытки
атистов лишить причастия на -int- и -it- вышеописанной асимметрии приводят
к появлению подобной асимметрии у причастий настоящего времени (между
-ant- и -at-), которая у итистов отсутствует. Например (согласно atismo, ни
в коем случае не копируйте подобное словоупотребление):
   Hierau ni estis trovantaj lin - вчера мы искали его, но, по-видимому, не
нашли (иначе было бы употреблено просто trovis).
   Hierau li estis trovata - атист перевёл бы как "вчера он был найден" (то
есть появляется асимметрия: в первом случае речь идёт о незаконченном
действии, а во-втором -at- теряет свой элемент длительности, и действие
становится законченным), тогда как правильный перевод - вчера он "искался",
подвергался поиску, его искали (но не нашли).
   Ну а теперь проверьте свою приналежность к одному из двух
противоборствующих лагерей. Выберите правильный вариант:
   Mi promesas, ke mia shuldo estos pagita la 9-an de Majo" =
     A. la shuldanto senshuldighos la 9-an de Majo;
     B. la shuldanto senshuldighos plej malfrue la 8-an de Majo.

   Если Вы выбрали 'B' - Вы атист и поступаете наперекор решениям Академии,
немедленно перечитайте вышеприведенный материал.
   Если Вы выбрали 'A' - можно не беспокоиться, Вы чистокровный итист. Vivu
la Akademio, vivu Esperanto!

Mevo


> И хотя в ней [гостинице] несколько тысяч комнат, здесь всегда тихо.
> Kaj kvankam ghi havas kelkajn milojn da chambroj, chi tie chiam estas
> silente.


Kelkaj - это значит "некоторые". Поэтому, может быть, данную фразу лучше
перевести следующим образом:
Kaj kvankam ghi havas kelkmilojn da chambroj, chi tie chiam estas silente.

Kelkmiloj (несколько тысяч) - по аналогии с centmiloj (сотни тысяч).

Другой вариант: kelke da miloj da chambroj из-за повторяющегося da кажется
немного тяжеловесным.


>в мире, к сожалению, слишком много языков.
>En la mondo bedaurinde estas tro multaj lingvoj.

... tro multe da lingvoj.

Корень mult можно так же использовать в качестве частицы, как и в
вышеприведенных примерах (kelkmiloj, centmiloj): multmiloj - много тысяч.


Хотелось бы знать - как тут народ относится к интерлингве и пр.
Ясно, что "конкурирующая органиация", и все же, скажите по совести,
за кем будущее?


В качестве решения языковой проблемы в ЕС предлагаются,
как минимум, три варианта: эсперанто, классическая латынь и ИНТЕРЛИНГВА
В этом споре безусловно должна победить Интерлингва, которая
- Создана с учётом прошлого (латинские и греческие корни представлены
в лексике Интерлингвы в той мере, в какой они сохранились в большинстве
западноевропейских языков), настоящего (Интерлингва с лёгкостью
принимает все новые и интернациональные слова) и будущего
(Интерлингва способна и будет развиваться параллельно с другими языками
мира).
- Грамматика Интерлингвы проста настолько, что изучение этого языка
не потребует от Вас стольких усилий, как изучение английского или
немецкого. В то же время Интерлингва может стать в дальнейшем хорошей базой
для изучения европейских языков.
- Интерлингва позволяет представить информацию любого характера в виде
доступном для понимания миллионами землян.

Это они пишут про себя - понятно, сам себя не похвалишь - никто не
похвалит..
И все же - это второй вопрос - что выберет Евросоюз (а ведь выбирать
придется)?

Anton Feodoroff <hcab@cool.net.ru>



Время от времени кто-то открывает для себя, что существовали или
существуют многочисленные проекты международного языка. Что делать?
Как реагировать?

Вот отрывок из моей книги "Путешествие в Эсперантиду. Повышенный курс
эсперанто". Книгу можно легко и недорого приобрести в Москве, Ростове
и Ульяновске.

Ludoviko Zamenhof

PRI NOVAJ PROJEKTOJ DE INTERNACIA LINGVO
(letero al Dow /Dau/, 21.02.1907)

      Via granda batalado kontrau la diversaj projektoj de novaj lingvoj
shajnas al mi tute superflua, char lau mia opinio vi batalas kontrau
fantomoj. Ili dissendas leterojn al diversaj personoj, kiuj
komprenas la
plej gravajn europajn lingvojn
, kaj poste ili trumpetas al la mondo, ke
tiuj personoj tuj komprenis iliajn leterojn pli ol leterojn en Esperanto.
Sed tio chi estas ja nur trompa iluzio, kiun multaj personoj bedaurinde ne
rimarkas, sed kiu tuj aperos, kiam oni volos
lerni ilian lingvon.
Poliglotaj personoj facile komprenas ilin, ankau se ili skribos angle,
france au latine; sed chu kolektoj de vortoj kompreneblaj por
poliglotuloj [6] estas
lingvo kaj povas servi al la tuta mondo?

      Pri unu nutrajho oni diras, ke inter siaj aliaj bonaj ecoj ghi estas
facile digestebla. Tiam aperis persono, kiu ekkaptis la vorton "digestebla"
kaj diris: "Mi tuj donos al vi nutrajhon pli bonan". Li prenis simplan
akvon, enmetis en ghin iom da suko, donis ghin al diversaj
sataj personoj
kaj demandis ilin: "Chu mia nutrajho ne estas multe pli digestebla ol tiu?"
Kaj kiam li ricevis la respondon "jes", tiam li trumpetis al la mondo, ke
lia nutrajho estas la plej bona. Sed baldau venis infano
malsata kaj
provis [7] tiun nutrajhon, kaj tiam ghi [8] kun kolero ekkriis: "Jes, via
nutrajho estas digestebla, sed ghi ja tute ne estas nutrajho!" Nur tiam la
homoj rimarkis, ke por ke ia miksajho estu nutrajho, ne sufichas, ke ghi
estu nur digestebla por satuloj, - ghi devas esti antau chio
nutra.


L.L. Zamenhof. Por kaj kontrau reformoj
(Plena verkaro de L.L. Zamenhof, kajero 8). - Kioto, 1980, p. 33-34.


      - Bela parabolo, en biblieska stilo, chu ne? Ankau nun ne chesas aperi
novaj projektoj de lingvo internacia. Kaj iuj jhurnaloj volonte publikigas
informojn pri ili kun sensaciaj antaudiroj, ke jen aperis lingvo pli bona
(facila, europeca, tutmondeca, natura, scienca ktp) ol Esperanto. Multaj
esperantistoj, precipe novaj, sentas angoron, legante tiajn informojn. La
supraj paroloj de Ludoviko Zamenhof estas bona komento pri tiu temo: la
fantomoj ne meritas grandan batalon. Oni povas aldoni, ke inter la lingvo
(Esperanto) kaj lingvoprojekto estas la sama diferenco, kiel inter loghata
domo kaj surpapera projekto de domo. Provu loghi en projekto! Kaj chu estas
facile transformi surpaperan projekton en oportunan, longe loghatan kaj
shatatan domon? [9]


KOMENTARO

      6. Prefere: poliglotoj.

      7. Prefere: gustumis.

      8. Atentu, ke Ludoviko Zamenhof uzadis la pronomon ghi por
neplenkreska homo, kies sekso ne estas konata (chi-kaze "infano").
Por plenkreskuloj ("homo", "richulo" kaj simile) li rekomendis uzi la
pronomon li, se la sekso de la koncerna persono ne estas konata au grava
en difinita kunteksto. Tio estas pli simpla solvo de la  problemo ol la
plumpaj inventajhoj: li au shi, shi au li, li/shi, shi/li, lishi, shili,
shli, ri
- k.s.

      9. Pri la kauzoj de la venko de Esperanto super chiuj kaj chiaj
lingvoprojektoj legu la tekston "Esperanto, la lingva kreajho de Zamenhof"
(leciono 15).

B.Kolker


Перевод трудных фраз из романа "Мастер и Маргарита"
(продолжение)

Втирания изменили ее не только внешне
La enfrotado shanghis ne nur shian aspekton
Теперь в ней во всей, в каждой частице тела, вскипала радость
Nun en shia tuto, en chiu shia fibro bolis ghojo
На вырванном из блокнота листе она быстро и крупно карандашом написала
записку
Sur paperfolieto elshirita el la notbloko shi per krajono, rapide kaj
grandlitere skribis la mesaghon

Я стала ведьмой Mi ighis sorchistino
деревянные плечики с платьем, кружевные платки, синие шелковые туфли на
распялках и поясок
ligna vest'arko kun robo, puntotukoj, bluaj silkaj shuoj kun strechiloj kaj
zoneto

Наташа всплеснула руками Natasha mirsvingis la manojn
Она проговорила с каким-то благоговением:
Shi eligis kun iel pia admiro:
-  Кожа-то! Кожа, а? Маргарита Николаевна, ведь ваша кожа светится
- La hauto! Kia hauto, chu? Margarita Nikolavna, ja ghi lumas, via hauto
- Атласная! Светится! Атласная! А брови-то, брови!
- Satena! Ghi lumas! Satena! Kaj la brovoj, la brovoj!
Берите все тряпки, берите духи, но драгоценностей не берите, а то вас  в
краже обвинят
Prenu la tutan chifonaron, prenu la parfumojn, tamen la juvelajhojn ne
tushu, por ke oni vin ne akuzu pri shtelo

Наташа сгребла в узел, что ей попало под руку
Natasa amasigis bulon el tio, kio trovighis che shia mano
Стукнула калитка, и на плитках дорожки послышались шаги
Klakis la stratpordo, kaj de sur la pavimeroj de la vojeto audighis pashoj
Маргарита рванула штору в сторону и села на подоконник боком
Margarita shirtiris la kurtenon flanken kaj sidigis sin sur la
fenestrobreton profile

Лунный свет лизнул ее с правого бока
La luna lumo lekis shian dekstran flankon
Левою рукою Маргарита провела по виску, поправляя прядь волос
Per la maldekstra mano shi tushis sian tempion, ordigante harfasketon
до последнего волоска в светлой бородке клинышком
ghis la malpleja hareto de sia blonda, pinte tondita mentonbarbo
и ноги согнул, как будто собирался пуститься вприсядку
kaj fleksis la gambojn kvazau preparante sin al kaurdanco
Ну вас к чертовой матери! La diablo vin prenu!


ТЕМНАЯ НОЧЬ
(из кинофильма "Два бойца")

Стихи В.Агатова, музыка Н.Богословского

Темная ночь, только пули свистят по степи,
Только ветер гудит в проводах, тускло звезды мерцают...
В темную ночь ты, любимая, знаю, не спишь,
И у детской кроватки тайком ты слезу утираешь.

Как я люблю глубину твоих ласковых глаз,
Как я хочу к ним прижаться сейчас губами...
Темная ночь разделяет, любимая, нас.
И тревожная черная степь пролегла между нами.

Верю в тебя, дорогую подругу мою,
Эта вера от пули меня темной ночью хранила.
Радостно мне, я спокоен в смертельном бою,
Знаю, встретишь с любовью меня, что б со мной ни случилось.

Смерть не страшна, с ней не раз мы встречались в степи,
Вот и теперь надо мною она кружится...
Ты меня ждешь и у детской кроватки не спишь,
И поэтому, знаю, со мной ничего не случится!


Malluma nokto
trad.: V. Chernov

Malluma nokt'. Nur la kugloj fajfadas en shtorm',
Super stepo nur vagas la vent', brilas steloj en foro.
Dum tiu nokt' vi, amata, denove sen dorm'
Solas che la infana lulil' kun sopir kaj angoro.

Kiel mi amas profundon de l' via anim',
Kiel mi volas karesi okulojn belajn...
Sed nigra step' longas kvazau baril' inter ni,
Kaj la nokto malpaca sur ter' nin disigas kruele.

Kredo al vi shildas min de la fajro, de l' shtal',
Tiu kredo dum chiu atak' min de l' kugloj defendas.
Do, ghojas mi kaj trankvilas dum morta batal',
Char mi scias, ke amas vi min kaj fidele atendas.

La batalant' malkuraghon ne havas en kor',
Kvankam la mort' tre proksime de li sin tenas...
Via atend' che l' infana lulilo sen dorm'
Signas vojon felichan por mi, kaj mi nepre revenos.


- Helpu! - en trajno audighis terura krio. - Chu en la vagono trovighas
kuracisto?
- Mi estas kuracisto, - el najbara kupeo elsaltis duone nuda viro. - Kiu
bezonas helpon?
- Mi! - la kriinto ghoje respondas. - Doktoro, bonvolu helpi: kiel nomighas
malsano de la gorgho, kies titolo konsistas el sep literoj, la tria estas
's'?

* * *

- Sinjoro paciento, mi devas vin informi, ke unu via testiko estas ligna,
kaj la alia - metala.
- Ne eble!
- Sed mi mem ne kredis, ghis ne konvinkighis. Chu vi havas problemojn pri
via seksa vivo?
- Chio estas bonega, mi seksumas ofte...
- Kaj chu vi havas infanojn?
- Jes, du knabojn: Pinokjo kaj Terminatoro...

* * *

Kirurgo esploras la rentgenogramon de sia paciento:
- Hm... la klaviklo estas rompita, du ripoj estas preskau tute for, en la
fibulo estas krevego. Nu bone, ne gravas, per "Photoshop" ni chion
korektos!


[rimarko: "Photoshop" estas programo por prilaboro de ajnaj bildoj]


прислал Grigorij L. AROSEV (Москва)


Рассылка 'Школа Эсперанто' Последние номера "Школы Эсперанто":
41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56
57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71
72 (письмо З. к Боровко) 73 74 75 76 77 78 79

До новых встреч!
konkordo@rdven.lv



http://subscribe.ru/
E-mail: ask@subscribe.ru
Отписаться
Убрать рекламу

В избранное